Is het waar dat we geen water mogen drinken uit plastic flessen die urenlang in een auto hebben gelegen die in de zon staat? Wat zegt de wetenschap hierover en welke alternatieven zijn er?
Microplasticdeeltjes zijn tegenwoordig letterlijk overal te vinden. In voedingsmiddelen, water, kleding, persoonlijke verzorgingsproducten, cosmetica en het milieu. In plastic waterflessen is het risico op concentratie duidelijk groter, maar alleen onder bepaalde omstandigheden. Deze flessen, vooral wegwerpflessen, zijn niet zo sterk en kunnen na verloop van tijd of bij hoge temperaturen plasticdeeltjes, samen met andere chemicaliën en metalen, in het water vrijgeven, zoals uit onderzoek blijkt.
Het ongezonde materiaal van flessen die worden blootgesteld aan hoge temperaturen
Wegwerpplasticflessen zijn gemaakt van een dun plastic, bekend als polyethyleentereftalaat of PET. Ondanks het uiterlijk met het blote oog is plastic geen vast materiaal, maar lijkt het juist op een “verward net”. De moleculen die erin gevangen zitten, waaronder bepaalde chemische stoffen, verspreiden zich naar buiten, wat langzaam gebeurt in de loop van de tijd, aldus Bill Carroll, universitair hoofddocent scheikunde aan de Universiteit van Indiana, in The Washington Post.
Warmte en ultraviolet licht kunnen dit proces echter versnellen en het plastic doen smelten en loslaten.
Een studie uit 2023 wees uit dat vier veelgebruikte kunststoffen, waaronder polyethyleen, die werden blootgesteld aan corrosie met behulp van een ultraviolette lichtkamer en een broedmachine ingesteld op 37 graden Celsius, micropartikels en nanopartikels vrijgaven. De controlemonsters die in een donkere koelkast bij 40 graden werden bewaard, gaven echter weinig tot geen partikels vrij.
Hoe groot zijn de risico’s voor het lichaam?
De gezondheidsrisico’s van een eenmalig incident zijn waarschijnlijk laag, maar “ik zou voorzichtig zijn in geval van herhaalde of chronische blootstelling”, benadrukt Jaime Ross, assistent-professor neurowetenschappen aan de Universiteit van Rhode Island, wiens laboratorium de relatie tussen blootstelling aan nanomicroplastics en cognitieve functies en geheugen bij muizen bestudeert. Bovendien waarschuwde hij dat zodra iemand begint te drinken, het raadzaam is om de rest van de vloeistof niet in een warme omgeving achter te laten, “aangezien warmte kan bijdragen aan de groei van ziekteverwekkers”.
Microplastics, en met name nanoplastics, die kleiner zijn dan 1 micrometer, kunnen binnendringen in biologische weefsels in de lever, de nieren, de maag, de placenta, de longen, de hersenen en het hart binnendringen en in de bloedcellen of zelfs in de moedermelk terechtkomen, aldus Nicole Deziel, universitair hoofddocent milieugezondheidswetenschappen aan de Yale School of Public Health en mededirecteur van het Center for Perinatal, Pediatric and Environmental Epidemiology van dezelfde universiteit.
Plastic kan ook chemische stoffen bevatten, zoals fenolen, die in verband worden gebracht met gezondheidsproblemen zoals zwangerschapsproblemen en zorgen over de neurologische ontwikkeling.
De mogelijke gevolgen voor de gezondheid en de individuele risico’s zijn echter nog niet voldoende bekend, aangezien de effecten van microplastics en nanoplastics pas sinds enkele jaren worden onderzocht en er volgens deskundigen meer onderzoek nodig is.
De Food and Drug Administration (FDA) reguleert de veiligheid van gebotteld water en de verpakking ervan. En de International Bottled Water Association stelt dat “de conclusies dat drinkwater een belangrijke bron is voor de orale opname van microplastics en nanoplastics niet gerechtvaardigd zijn op basis van de beschikbare wetenschappelijke gegevens. Bovendien zijn er geen gecertificeerde testmethoden en bestaat er geen wetenschappelijke consensus over de mogelijke gevolgen van microplastics en nanoplastics voor de gezondheid”.
Natuurlijk leggen zelfs deskundigen uit dat, hoewel de mogelijke risico’s het nemen van voorzorgsmaatregelen rechtvaardigen, zoals de overstap naar alternatieve plastic producten, dit mensen er niet van mag weerhouden om water te drinken uit plastic wegwerpflessen die in een warme auto zijn achtergelaten, wanneer dat nodig is. “De risico’s van uitdroging zijn veel erger dan de risico’s van blootstelling aan microplastics”, aldus Christopher Hine, medewerker van de afdeling Cardiovasculaire en Metabole Wetenschappen van de Cleveland Clinic.
De alternatieven
Zelfs herbruikbare plastic flessen zonder BPA – een chemische verbinding die wordt gebruikt als additief bij de productie van plastic – zijn gemaakt van hardere kunststoffen die doorgaans stabieler zijn en ontworpen voor herhaaldelijk gebruik, maar hebben nog steeds dezelfde fundamentele problemen als andere kunststoffen.
In plaats van plastic is het dus, zoals de meesten van ons al weten, beter voor de gezondheid en het milieu om glazen of roestvrijstalen flessen te gebruiken.
Het is ook belangrijk om plastic waterflessen uit de buurt van warmte en ultraviolette straling te bewaren. Wanneer plastic waterflessen in de auto moeten worden bewaard voor gebruik tijdens sportevenementen of trainingen, reizen of voor noodgevallen, is het raadzaam om ze in kleine, draagbare koelboxen te bewaren. Omdat ultraviolette straling schade kan veroorzaken, mogen ze ook niet worden blootgesteld aan zonlicht. Als u geen koelbox heeft, kunt u de flessen ook met een doek (handdoek, laken enz.) afdekken of onder de stoel of in de kofferbak leggen. Het wordt ook zeker aanbevolen om ze regelmatig te vervangen om de risico’s te verminderen.
Hetzelfde geldt voor plastic voedselbakjes
Het zijn natuurlijk niet alleen flessen die onze aandacht vereisen, want het is belangrijk dat dezelfde voorzorgsmaatregelen worden genomen met plastic voedselbakjes. Plastic bakjes die langdurig in de hete zon worden achtergelaten, kunnen ook microplastics en chemische stoffen aan het voedsel afgeven. Blootstelling door inslikken komt niet alleen door water, maar door elke drank of elk voedingsmiddel dat in plastic wordt bewaard.
Wat geldt voor houdbaarheidsdata
De houdbaarheidsdata die op de verpakking staan vermeld, zijn een beschermingsmaatregel waar we ook op moeten letten. Voor veel voedingsmiddelen, vooral die met een lange houdbaarheid, betreft de vermeld houdbaarheidsdatum op de verpakking vaak de periode waarin de verpakking veilig kan worden gebruikt en niet wanneer het voedingsmiddel bederft, aangezien de verpakking na verloop van tijd microplastics en chemische stoffen in het voedingsmiddel kan gaan afgeven.
